خوانش پسااستعماری رمان جزیرۀ سرگردانی

مطالعات پسااستعماری یکی از شاخه‌های مهمّ نقد ادبی است که در پیوند با زمینه‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی آثار ادبی قرار دارد. این رویکرد انتقادی آن دسته از آثار ادبیّات را که به روایت از کشورهای استعمارگر، جوامع تحت سیطره و مسائل مختلف آنها چه در تقابل با یکدیگر و چه به صورت مجزّا پرداخته‌اند، در بر می‌گیرد و هدف عمدۀ آن، ارائۀ رهیافتی واسازانه در چگونگی بازنمایی خود و دیگری یا مرکز و حاشیه در تحلیل و بررسی است. این مقاله با ارزیابی مفاهیم بنیادین پسااستعماری مانند دیگری‌سازی، جنسیّت، زبان، استعمارزدایی و... در رمان جزیرۀ سرگردانی قرائتی جدید از این اثر ارائه می‌دهد. همچنین، زمینه‌های مرکززُدایی از تفکّر غربی و ایجاد خودآگاهی را در برخورد با دیدگاه تک‌سونگرانۀ غرب که در آثار داستانی فارسی انعکاس یافته است، تحلیل می‌کند. در این راستا، بنمایه‌های بازتاب یافته در رمان در دو دستۀ عمدۀ 1ـ از خود بیگانگی شامل بی‌قیدی، آشفتگی و مرگ‌اندیشی. 2ـ خودباوری توأم با پیوند و تعلّق به نشانه‌ها و باورهای هویّت ملّی، شناسایی و معرّفی ‌می‌شوند تا نگرش نویسنده به عنوان داستان‌نویس موفّق معاصر نسبت به جهان غرب، نوع واکنش به آن در شخصیّت‌پردازی‌ و روایت اثر مشخّص گردد. این تحقیق نشان می‌دهد که دانشور در مقام ارائۀ راهکار هم برآمده است و سطح فرهنگی و فکری اقشار مختلف و تأثیر میزان آگاهی افراد را در نوع واکنش نسبت به غرب بسیار پُراهمّیّت دانسته است